✍️ سجاد فتاحی
https://www.instagram.com/sajjad_fattahi_official/
در یادداشت «چگونه سراوان بسازیم؟!» توضیح داده شد که چگونه و با چه اقداماتی در طول چند دهۀ گذشته بحران کنونی پسماند در ایران پدید آمده است. بحرانی که یکی از نمودهای برجستۀ آن مراکز دفع و دفن پسماندی چون سراوان رشت است؛ که نمونه‌‌های آن را می‌توان تقریباً در تمام استان‌ها و شهرهای بزرگ ایران مشاهده کرد.
گرچه مسئولیت اصلی این بحران با نظام حکمرانی ایران است و جلوگیری از تعمیق آن نیازمند ایجاد اصلاحاتی اساسی در این نظام (که به نمونه‌هایی از آن در کتاب ایران و مسئلۀ پایداری اشاره کرده‌ام)، اما هر یک از ما هم می‌توانیم با اقداماتی کوچک نقشی اساسی در کاهش ابعاد آن داشته باشیم و از لذّتِ همدست نبودن در ویرانیِ ایران بهره‌مند شویم.
ورودیِ اصلیِ مراکزی چون سراوان، پسماندهایی است که در خانه‌های هر یک از ما تولید می‌شود و وقتی به هم می‌پیوندد و در طول چند دهه ادامه پیدا می‌کند این مراکز را پدید می‌آورد. بنابراین اگر هر یک از ما پسماندهای خانگی خودمان را به گونه‌ایی مدیریت کنیم که به این مراکز نرسد بخشی از مسئلۀ پسماند حل خواهد شد.
پسماندهای خانگی ما دو دسته است یا پسماندهای تَر است (مثل پوست میوه‌ها، تخم‌مرغ و ...) یا پسماندهای خشک (مثل بطری‌های پلاستیکی، کاغذ، مقوا، شیشه، نایلون و ...). قدم اول این است که آنها را از هم جدا کنیم چون در کنار هم قرار دادن آنها باعث آلودگی و از بین رفتن پسماندهای خشک می‌شود که ارزشمندترین بخش پسماند است و اگر به درستی تفکیک شود این پسماندها در همان مخازن زبالۀ محلی، توسط تفکیک کنندگان زباله‌ها جدا شده و از چرخۀ پسماندهای ارسالی به مراکز دفن و دفع پسماند خارج می‌شود. با این کار هم حدود 30 درصد از حجم پسماندهای ارسالی به مراکز دفن را کاهش داده‌ایم و هم با جلوگیری از اتلاف پسماندهای خشک آنها را به صورت مؤثر به چرخۀ اقتصادی ایران بازگردانده‌ایم.
حالا ما می‌مانیم و پسماندهای تَر که به خاطر تولید شیرابه بسیار خطرناک هستند و نقشی اساسی در آلودگی منابع آب و خاک در مراکز دفن پسماند دارند. در قسمت بعدی این یادداشت بر اساس تجربۀ خود و همسرم توضیح خواهم داد که چگونه می‌توان این پسماندها را حتی در آپارتمان به گونه‌ای مدیریت کرد که سروکارشان به مخازن زبالۀ شهری و بعدها مراکز دفن و دفع پسماند نیفتد.
