روح الله خالقی و سرود ملّی

✍️ سجاد فتاحی

https://www.instagram.com/sajjad_fattahi_official/

از منظر جامعه‌شناسی برای آنکه یک سرود بتواند تبدیل به سرودی ملّی شود و در دل و جان تمامی ساکنان یک سرزمین آشیانه کند باید دارای ویژگی‌هایی باشد.

نخست آنکه در تصنیف، شعر یا چامۀ آن مرزبندی‌‌های دینی، مذهبی، جنسی، تاریخی و ... که ساکنان یک ملّت را پاره پاره می‌کند انعکاس نیافته باشد. این ویژگی باعث می‌شود که تمامی ساکنان یک ملّت به هنگام خوانده شدن سرود، خود را در آن ببینند.

دوم آنکه آن سرود باید سرودی متعلق به ملّت و نه نظام سیاسی مستقر در سرزمین باشد.

اگر این دو ویژگی اساسی در کنار کیفیت ترانه و موسیقی یک سرود قرار گیرد آنگاه آن سرود در طول زمان رفته رفته تبدیل به سرودی ملّی خواهد شد؛ حتّی اگر نظام‌های سیاسی آن را به عنوان سرود رسمی خود نپذیرند.   

بر این اساس می‌توان گفت که در تاریخ معاصر ایران سرود «ای ایران» با فاصله‌ای قابل توجه از سایر سرودهای دیگر، شایستۀ نامیده شدن به عنوان سرود ملّی است. من تخصصی در موسیقی ندارم و از این رو نمی‌توانم در مورد کیفیت موسیقی سرود کنونی جمهوری اسلامی قضاوتی کنم اما با توجه به دو ویژگی بالا و ویژگی‌های دیگری که می‌توان به آنها افزود، می‌توان با قطعیت گفت که بی‌گمان این سرود، سرودی ملّی نیست و در بهترین حالت می‌توان آن را سرود جمهوری اسلامی دانست.

راستش را بخواهید از سال‌های اول دانشگاه، به هنگام نواخته شدن این سرود دیگر پایم یاری نکرده است که به احترام آن برخیزم چون ویژگی‌هایی را که یک سرود ملی باید داشته باشد تا ناخودآگاه آدمی به احترام آن برخیزد، ندارد؛ نمی‌دانم این حس برای شما هم ایجاد شده است یا نه؟!

امروز سالروز در گذشت روح الله خالقی آهنگساز سرود ماندگارِ «ای ایران» است، سرودی که ترانۀ آن را «حسین گل گلاب» نوشت و «غلامحسین بنان» با صدای ماندگار خود آن را برای اولین بار اجرا کرد.

«ای ایران»، امروز اگرچه سرود رسمی ایران نیست و آن را سرود ملّی غیر رسمی ایران می‌نامند اما به گمانم روزی فرا می‌رسد که تبدیل به سرود ملّی ایران خواهد شد.

یاد روح الله خالقی که با آهنگ سرود ای ایران جاودانه شد گرامی باد.