سخنرانی دکتر روحانی در همایش ارتقای سلامت اداری و مبارزه با فساد حاوی مطالبی بود که میتوان آن را به نوعی بیانگر پررنگتر شدن رویکرد سیستمی- نهادی در نزد ایشان دانست. امری که اگر فارغ از منافع سیاسی به آن توجه بیشتری شود پاسخ و راه حل بسیاری از بحرانهای پیش روی جامعه ایرانی را در خود خواهد داشت.
این سخن که "اگر اطلاعات، تفنگ، پول، روزنامه، خبرگزاری و دیگر مظاهر قدرت در یک نهاد جمع شود، ابوذر و سلمان هم باشد، فاسد میشود." به بهترین نحو گویای تاثیری است که نوع و شکل یک سیستم و نهاد و رابطه آن با سایر خرده سیستمها میتواند بر کنشگران درون و بیرون آن بگذارد؛ به عبارتی فساد کنشگران نتیجه طراحی سیستمی نامناسب است. با در نظر داشتن این رویکرد نه تنها ریشه فساد موجود در کشور را میبایست در نوع آرایش نهادی و سیستمی کشور جستجو کرد؛ بلکه میبایست بخش اعظمی از ناکارآمدی دولت، بخش عمدهای از عقب افتادگی کشور در زمینه توسعه، بحران موجود در زمینه سرمایه اجتماعی و بسیاری از آسیبهای کشور را نیز در آن جستجو نمود.
گرچه آقای روحانی به بخش اعظمی از سیستمها و خرده سیستمهای تاثیرگذار در آرایش سیستمی جامعه که بخش عمدهای از انتقاداتشان به آنها وارد بود دسترسی ندارند، اما میتوانند اصلاح سیستمی را از دفتر هیات دولت آغاز کنند، نهاد و خرده سیستمی که با توجه به تجربیات اندک نگارنده بخش وسیعی از بحرانهای کنونی کشور نتیجه ساختار و الگوریتمهای دستوری نامناسب در این نهاد است.