فقر و آزادی

(روز جهانی ریشه‌کنی فقر و سالروز درگذشت فرخی یزدی)

✍️ سجاد فتاحی

شکوفایی ظرفیت‌های انسانی یکی از پیش‌نیازهای کاهشِ پایدار فقر در جوامع است و «آزادی» یکی از مهمترین پیش‌نیازها برای شکوفایی ظرفیت‌های انسانی. به این ترتیب آزادی از طریق ایجاد زمینه برای شکوفایی ظرفیت‌های انسانی با کاهش فقر ارتباط می‌یابد.

کشورها و جوامع انسانی به نسبتی که آزادی انسان در حوزه‌های مختلف را تأمین کنند، زمینه‌های شکوفایی ظرفیت‌ها و استعدادهای انسانی را فراهم نموده و از این طریق  گامی در جهت کاهش پایدار نرخ فقر برخواهند داشت. از این منظر است که فقرا بیش از مبالغی پول که به صورت ماهیانه در اختیار آنها قرار گیرد، به ایجاد زمینه جهت شکوفایی استعدادهای خود نیازمندند که نسبتی مستقیم با ایجاد زمینه برای آزادی انسان در حوزه‌های گوناگون دارد.  این ایده را بیش از هر کس «آمارتیان‌سن» اقتصاددان هندی در آثار گوناگون خود و مهمترین آنها «توسعه به مثابه آزادی» تشریح کرده است.

با این دید است که باید در نیت نظام‌های سیاسی که از صبح تا شام از فقرا و مستضعفین سخن می‌گویند و شعار مبارزه با فقر سر می‌دهند اما آزادی‌های انسانی در حوزه‌‌های گوناگون را به بهانه‌های مختلف سلب می‌کنند، با دیدۀ تردید نگریست. چنین نظام‌هایی از طریق سرکوب ظرفیت‌های انسانی خود مولد فقراند و نمی‌توان از مولد فقر انتظار داشت که کمکی به کاهش فقر در جامعه نماید.

امروز هفدهم اکتبر و بیست و پنجم مهرماه در تاریخ ایران تقارن زیبایی رخ داده است از یک سو مناسبتی جهانی به نام روز جهانی ریشه‌کنی فقر است و از سوی دیگر سالگرد درگذشت، یا قتل یکی از مهمترین شاعران آزادی‌خواه معاصر ایران، «محمد فرخی یزدی» در زندان قصر. بی‌گمان اگر رؤیاهای زیبای فرخی یزدی در 82 سالی که از مرگ او گذشته است محقق شده بود امروز در ایران ظرفیت‌های انسانی شکوفاتر و نرخ فقر پایین‌تر بود. یادش گرامی.